Opis

Pod koniec XVI stulecia ponownie odkryto w Rzymie katakumby. Okazały się one dla papieży kopalnią relikwii: wydobyte stąd zwłoki domniemanych męczenników można było hojnie rozsyłać do wyróżnionych wspólnot kościelnych i eminentnych osób w Italii i całej Europie. Niestety, około 1750 roku zasób „świętych z katakumb” wyczerpał się - zabrakło pełnych szkieletów, w komorach grobów pozostały jedynie drobne szczątki kostne. Z użyciem tych właśnie fragmentów papiescy rzemieślnicy zaczęli więc fabrykować  w skali masowej - proceder trwał mniej więcej do połowy XIX wieku - „święte ciała”, symulakry, reprezentacje ciał rzeczywistych. Wytwarzano je z wosku i pakuł, kolorowano, często zresztą ograniczając się w realizmie do samej twarzy. I nadawano im imiona. Po czym rozsyłano do różnych miejsc w Europie i Nowym Świecie (oprócz Włoch głównie do Francji, ogołoconej z relikwii po Wielkiej Rewolucji), gdzie stawały się przedmiotem kultu: wyznaczano ich dni świąteczne, tworzono legendy o ich życiu, śmierci i cudach, „święte ciała” ozdabiano klejnotami, ubierano w cenne szaty i obnoszono w procesjach, dziewczęta oddawały „męczennicom” swe włosy. Rozwój archeologii, w połączeniu z głośnymi kompromitacjami kilku opowieści o „świętych”, zniweczył jednak te praktyki. Zarazem też sama nauka, od XVIII stulecia poczynając, zaczęła tworzyć podobne symulakry, nierzadko drastyczne - na użytek lekcji anatomii. Szokującym przykładem tego rodzaju są „zwłoki” z wosku we florenckim Museo della Specola.

prof. Zbigniew Mikołejko

 

 

Prowadzący

prof. dr hab. Zbigniew Mikołejko – filozof, religioznawca, historyk idei, eseista, kierownik Zakładu Badań nad Religią w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Autor ponad 800 tekstów naukowych, m.in. książek: „Mity tradycjonalizmu integralnego" (1998), „Żywoty świętych poprawione" (2001), „W świecie wszechmogącym. O przemocy, śmierci i Bogu" (2009), „We władzy wisielca" (t. 1 – 2013, t. 2 – 2014), „Żywoty świętych poprawione ponownie" (2017), „Między zbawieniem a Smoleńskiem. Studia i szkice o katolicyzmie polskim ostatnich lat" (2018). Napisał także posłowie do polskiego wydania powieści Dana Browna „Kod Leonarda da Vinci", a także wydał autorski tomik wierszy pt. „Gorzkie żale" (2017).