Opis

Polskie zbiory malarstwa zachodnioeuropejskiego nigdy nie były szczególnie bogate – polska szlachta i magnateria z rzadka tylko kupowała włoskie czy holenderskie obrazy, preferując broń i kobierce orientalne, a monarchia elekcyjna nie sprzyjała tworzeniu wielkich dynastycznych zbiorów sztuki, które stały się później podstawą nowoczesnych muzeów w całej Europie. Gdy już polscy królowie z dynastii Wettynów zgromadzili wspaniałą kolekcję malarstwa zachodniego, to umieścili ją w swej dziedzicznej stolicy – w Dreźnie, a nie w Warszawie, stolicy monarchii elekcyjnej. Podjęta przez Stanisława Augusta próba stworzenia wartościowej kolekcji malarstwa powiodła się tylko w niewielkim wymiarze, a i to, co zgromadzono, rozpierzchło się wskutek dziejowych klęsk Rzeczpospolitej. W XIX i na początku XX wieku, gdy na Zachodzie udostępniano publiczności wspaniałe muzea i powiększano gwałtownie ich zbiory, Polska, nie dysponująca własnym państwem, stała na uboczu tego wielkiego fenomenu nowoczesności. Nawet to, co udało się wcześniej zgromadzić, było przez polskich właścicieli (z różnych powodów i w różnych okolicznościach) wyprzedawane. W ten sposób utraciliśmy „Jeźdźca polskiego” Rembrandta, „Wenecjankę” Dürera, „Świętego Jerzego” Uccella, czy „Świętego Andrzeja” Masaccia. Potężne straty w tym skromnym zasobie przyniosła II wojna światowa – wszyscy w Polsce pamiętamy o „Młodzieńcu” Rafaela (a my w Gdańsku – o portretowym tondzie Holbeina), ale przecież utraciliśmy wówczas tysiące obrazów, w tym dzieła Rubensa, Jordaensa, Lievensa. Tym bardziej więc należy cenić to, co w polskich kolekcjach przetrwało. W ramach najbliższego cyklu wykładów przyjrzymy się najważniejszym zabytkom malarstwa zachodnioeuropejskiego zachowanym w muzeach Krakowa (1 wykład), Warszawy (2 wykład) i Poznania (3 wykład).

prof. Jacek Friedrich

Prowadzący

prof. dr hab. Jacek Friedrich – historyk sztuki, profesor w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego, dyrektor Muzeum Narodowego w Gdańsku.
Jego zainteresowania badawcze obejmują: dzieje architektury nowoczesnej ze szczególnym uwzględnieniem okresu po 1945 r., dzieje ochrony zabytków, nowożytną i nowoczesną architekturę gdańską, związki pomiędzy kulturą wizualną a ideologiami w XIX i XX w., a także ilustrację książkową w Polsce po 1945 r.
Dużą wagę przywiązuje do popularyzacji kultury artystycznej i architektonicznej.
Za udział w ratowaniu zabytków podczas pożaru kościoła św. Katarzyny odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
Opublikował m.in.: „Gdańskie zabytki architektury do końca XVIII wieku” (1997), „Gdańsk dla młodych podróżników” (2005), „Odbudowa Głównego Miasta w Gdańsku w latach 1945-1960” (2015), „Walka obrazów. Przedstawienia wobec idei w Wolnym Mieście Gdańsku (2018).