Opis

Ustroje parlamentarne, które w świecie zachodnim konstytuują się począwszy od końca XVIII wieku, należą do centralnych osiągnięć nowoczesności. Współcześnie przywykliśmy utożsamiać parlamentaryzm z demokracją, jednak nie są to bynajmniej ustroje tożsame ani jeśli chodzi o ich historię, ani o ich istotę. Demokracja to rządy ludu, parlamentaryzm – rządy przedstawicieli ludu. Wybory są oczywiście ważnym momentem demokratycznej kontroli nad aparatem władzy, nie są jednak bezpośrednim jej sprawowaniem, a wybranych przez nas polityków i polityczki nic nie zobowiązuje do rządzenia w sposób zgodny z tym, co deklarowali w kampanii wyborczej, z czego często i boleśnie zdajemy sobie sprawę. Dystans, jaki dzieli obietnice od faktycznych decyzji podejmowanych przez naszych przedstawicielki i przedstawicielki to jeden z głównych powodów kryzysu, w jakim znalazła się dzisiaj demokracja parlamentarna i koło zamachowe populistycznej mobilizacji przeciw tradycyjnym elitom, których rządy spora część populacji odczytuje jako niezgodne z wolą i dobrem większości. Tak dzieje się w Polsce, w Wielkiej Brytanii czy w Stanach Zjednoczonych. Jeśli nie chcemy, aby efektem owej mobilizacji było regresywne niszczenie nowoczesnych instytucji i wartości politycznych oraz nawrót do różnych form autorytaryzmu, musimy krytycznie przemyśleć konstrukcję ustrojów parlamentarnych i znaleźć sposoby ich progresywnej reformy. Musimy, krótko mówiąc, zdemokratyzować demokrację.

Wykład składał się będzie z dwóch części: pierwsza skupiać się będzie na historycznej genezie ustroju parlamentarnego oraz jego odróżnieniu od demokracji, jaką znamy z jej źródeł, czyli greckiej starożytności. Przedstawione również zostaną dwie koncepcje socjologiczno-politologiczne, które dobrze zdają sprawę z różnicy między demokracją a parlamentaryzmem: teoria konkurencyjnego przywództwa Josepha Schumpetera oraz poliarchii Roberta Dhala. Druga część będzie mieć charakter projektujący i skoncentruje się na istniejących już ruchach i pomysłach demokratycznej reformy parlamentaryzmu takich jak demarchia, lottokracja, demokracja uczestnicząca czy demokracja radykalna.

dr hab. Jan Sowa

 

Prowadzący

dr hab. Jan Sowa – materialistyczno-dialektyczny teoretyk i badacz społeczny. Studiował polonistykę, filozofię i psychologię na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz na Université Paris 8 w Saint-Denis. Doktor socjologii, doktor habilitowany kulturoznawstwa. Prowadził badania i wykładał na uczelniach w Polsce i za granicą (ostatnio między innymi na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz Uniwersytecie São Paulo w Brazylii). Był współtwórcą wydawnictwa Ha!art oraz Spółdzielni Goldex Poldex. Pracował też jako dziennikarz w Polskim Radiu i kurator w galerii Bunkier Sztuki w Krakowie. Członek Komitetu Nauk o Kulturze Polskiej Akademii Nauk, związany z Wolnym Uniwersytetem Warszawy. Autor oraz redaktor kilku książek (m.in. "Fantomowe ciało króla", "Inna Rzeczpospolita jest możliwa"). Opublikował około 100 artykułów w Polsce i za granicą, m.in. we Francji, Stanach Zjednoczonych, Meksyku, w Czechach i na Węgrzech.